Η ψευδαίσθηση της ενότητας

"Το μεγαλύτερο λάθος μας είναι να νομίζουμε ότι ο άνθρωπος είναι πάντοτε ένας και ο αυτός. Ο άνθρωπος δεν είναι ποτέ ο ίδιος για πολύ. Συνέχεια αλλάζει. Σπάνια παραμένει ο ίδιος, έστω και για μισή ώρα. Νομίζουμε ότι αν κάποιον τον λένε Ιβάν, είναι πάντοτε ο Ιβάν. Κάθε άλλο. Την μια στιγμή είναι ο Ιβάν, την άλλη ο Πέτρος και την παράλλη ο Νικόλας, ο Σέργιος, ο Ματθαίος, ο Σίμων. Και όλοι μας νομίζουμε πως είναι ο Ιβάν. Ξέρουμε πως ο Ιβάν δεν μπορεί να κάνει ορισμένα πράγματα. Δεν μπορεί, λόγου χάρη, να πει ψέματα. Τώρα, ανακαλύπτουμε ότι είπε ψέματα και η πράξη του αυτή μας ξαφνιάζει. Και πραγματικά, ο Ιβάν δεν μπορεί να πει ψέματα. Τα ψέματα τα είπε ο Νικόλας. Και όταν του παρουσιάζεται η ευκαιρία, ο Νικόλας δεν μπορεί να μη λέει ψέματα. Θα μείνετε κατάπληκτοι όταν αντιληφθείτε πόσοι τέτοιοι Ιβάν και Νικολήδες ζουν μέσα στον ίδιο άνθρωπο(...) Αυτοί οι Ιβάν, οι Πέτροι και οι Νικολήδες, όλοι τους, ονομάζουν τον εαυτό τους "Εγώ". Θεωρούν δηλαδή τον εαυτό τους αφέντη και κανείς δεν θέλει να αναγνωρίσει τον άλλο. Ο καθένας τους γίνεται χαλίφης για μια ώρα, κάνει ό,τι θέλει χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τίποτε και, μετά, την πληρώνουν οι άλλοι. Και δεν υπάρχει καμιά τάξη ανάμεσά τους. Όποιος βρεθεί από πάνω γίνεται αφέντης. Μαστιγώνει τους πάντες, δεξιά και αριστερά, χωρίς να τον νοιάζει τίποτε. Αλλά την άλλη στιγμή, κάποιος άλλος αρπάζει το μαστίγιο και τον χτυπάει. Κι αυτό, συνεχίζεται σε όλη τη ζωή του ανθρώπου. Φανταστείτε μια χώρα όπου ο καθένας θα μπορούσε να γίνει βασιλιάς για πέντε λεπτά και σ' αυτά τα πέντε λεπτά να κάνει ό,τι θέλει σ' ολόκληρο το βασίλειο. Αυτή είναι η ζωή μας".

Π. Ντ. Ουσπένσκι, "Αναζητώντας τον Κόσμο του Θαυμαστού"