mandala – ο κόσμος σε οπτική γεωμετρία

Mandala είναι το σύμβολο του Σύμπαντος, ο Κόσμος ολόκληρος σε οπτική απεικόνιση. Κι όπως ο κόσμος είναι σε κίνηση.

Χορεύει και στροβιλίζεται μέσα από τη σύνθεση της γεωμετρίας, των χρωμάτων και μοτίβων του. Για χιλιάδες χρόνια είναι σύμβολο ιερό αλλά και όργανο για να «κουρδίζει» κάποιος εγκέφαλο και συνείδηση σε θρησκευτικές, υπερβατικές δονήσεις. Κλασσικό εργαλείο για να περιέλθει κάποιος σε διαλογισμό ή σε τρανς, να βγει από τον εαυτό του φθάνοντας στην έκσταση, διαδόθηκε από τους ινδουιστές αλλά το πήραν όλοι. Ακόμη και ο χριστιανισμός έφτιαξε εντυπωσιακά βιτρώ, μωσαϊκά και ρόδακες με τη λογική και την αισθητική του μάνταλα. Σαν το στρογγυλό βιτρώ στο Πείραμα του Marsh Chapel που χρησιμοποίησε ο Τίμοθι Λήρι για να μετρήσει την πρόκληση θρησκευτικών εμπειριών στους φοιτητές του που είχαν πάρει ψιλοκυβίνη.

Κύκλος εγγεγραμμένος σε Τετράγωνο, ο Κόσμος σε ανάπτυξη

Μάνταλα (σανσκριτικός όρος) σημαίνει κύκλος και είναι η αναπαράσταση του Σύμπαντος. Το σχήμα του είναι τετράγωνο με εγγεγραμμένο κύκλο όπου τονίζεται το κέντρο του. Το τετράγωνο έχει 4 πύλες που καθεμιά της έχει μορφή Τ. Στο Θιβέτ φτιάχνονται φαντασμαγορικά, εφήμερα μάνταλα από άμμο, από αφοσιωμένους μοναχούς. Η ίδια η κατασκευή τους είναι άσκηση. Η επίδρασή τους σε πνεύμα και ψυχή είναι άμεση.

Ο Γιουνγκ έβλεπε στο μάνταλα το σύνολο της ψυχής και έλεγε πως οι εικόνες του είναι κρυπτογραφήματα για την κατάσταση της ύπαρξης. Το χρησιμοποίησε κατά κόρον ως μέθοδο και εργαλείο ψυχανάλυσης στην αναλυτική του ψυχολογία. Για τον ψυχολόγο ήταν το κέντρο της προσωπικότητας που περιστρέφεται γύρω από ζεύγη αντιθέτων. Ο Γιουνγκ μελετούσε τις εικόνες που συνειρμικά έβλεπαν οι ασθενείς του εστιάζοντας στο μάνταλα και κατέληγε σε συμπεράσματα για τη συνείδηση, το υποσυνείδητο και την βαθιά θάλασσα των αρχετύπων από την οποία αντλούμε όλοι γνώση και διαίσθηση.

Πέρα από ιερό σύμβολο για τη συγκέντρωση της προσοχής, είναι και επίκληση του θεϊκού, μέσω του συντονισμού των οπτικών ερεθισμάτων με την εικόνα ή τα σύμβολα κάποιας θεότητας, αλλά και μέσον για τη δημιουργία ιερού χώρου,  στο κατεξοχήν προστατευτικό σχήμα του κύκλου.

Το πεδίο του Βούδα

Μια άλλη περίφραση για το μάνταλα είναι «το πεδίο του Βούδα», ένας τόπος νιρβάνα και ειρήνης, απομονωμένος και προστατευμένος από τον εξωτερικό κόσμο που υπόκειται σε διαρκείς αλλαγές.

Το μάνταλα είναι ταυτόχρονα στατικό και έντονα κινητικό. Οι νευροβιολόγοι αποδεικνύουν με εγκεφαλογραφήματα πως μπορεί να ερεθίσει ορισμένες περιοχές του δεξιού κυρίως εγκεφάλου, που σχετίζεται με την έμπνευση, τη διαίσθηση και τις τέχνες, και να τον συντονίσει στα διαφορετικά άλφα, βήτα, δέλτα και θήτα μήκη κύματος που παράγουν διαφορετικές αισθητηριακές εμπειρίες στον άνθρωπο. Στον διαλογισμό χρησιμεύει ακριβώς γι’αυτό, για την εστίαση του ψυχικού πεδίου και την ενίσχυση ή ενδυνάμωση της συγκέντρωσης. Είναι στην ουσία «μια δυναμική παγίδα του νου» που τον κραδαίνει σε κάποιες συχνότητες, τον συντονίζει και τον απελευθερώνει ή τον οδηγεί κατευθείαν στο κέντρο της ύπαρξής του.

…αλλά και οπτικό ψυχοτρόπο

Ένα μάνταλα λειτουργεί ως οπτικό ψυχοτρόπο και κάποια από τα hi-tech mandala που φτιάχνονται σήμερα από υπολογιστές, τρισδιάστατα και φευγάτα, μπορούν κυριολεκτικά να κουρδίσουν τον εγκέφαλο σε τρανς διαστάσεις. Κανονικά δεν είναι αυτή η δουλειά τους. Παραδοσιακά το μάνταλα είναι ένα matrix γεωμετρικών μοτίβων από κύκλους, τρίγωνα και λουλούδια που δημιουργούν φράκταλ σχήματα συμμετρίας, κομψότητας και ομορφιάς. Όπως οι αρχετυπικοί ήχοι ή τα μάντρας προορίζονται για να ισορροπήσουν τον νου και το σώμα μέσα από αρχετυπικά σχήματα και να προκαλέσουν ηρεμία και γαλήνη στην ψυχή. Ένα Sri Yantra, είναι ακριβώς εργαλείο που χρησιμοποιείται γι’αυτόν τον σκοπό, και για τους θρησκευόμενους να τους πάει σε ένα σημείο πιο πέρα, αφού ένα συγκεκριμένο, φορτισμένο μάνταλα μπορεί να τους συντονίσει και κάποια επιδιωκόμενη όψη μιας θεότητας.

Σε κάθε περίπτωση είναι υπέροχα έργα τέχνης, πολυαισθητηριακά, μεταμορφώσιμα, αεικίνητα και πολυδιάστατα.

Γιάννα Χατζηπέτρου

πηγη